Powszechny spis rolny ma zostać przeprowadzony od 1 września do 30 listopada 2020 r. Udział w spisie rolnym będzie obowiązkowy. Oficjalna strona internetowa informująca na bieżąco o wszystkim co dotyczy Powszechnego Spisu Rolnego 2020, prowadzona jest przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie.

Celem  spisów statystycznych, m.in. spisów rolnych jest umożliwienie statystyce publicznej informowania o sytuacji ekonomicznej, demograficznej, społecznej oraz środowiska naturalnego. Z informacji tych korzystają wszyscy - zarówno społeczeństwo  jak i organy państwa i administracji publicznej oraz podmioty gospodarki narodowej.

Wg GUS,  podstawowe cele Powszechnego Spisu Rolnego 2020 to przede wszystkim:

• zapewnienie bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych i związanych z nimi gospodarstwach domowych, koniecznej dla realizacji krajowej, regionalnej i lokalnej polityki rolnej i społecznej na wsi,
• analiza zmian, jakie zaszły w rolnictwie na przestrzeni lat 2010‒2020,
• wykonanie zobowiązań Polski w zakresie dostarczenia informacji na potrzeby innych niż EUROSTAT organizacji międzynarodowych (FAO, OECD i inne) oraz 
• aktualizacja statystycznego rejestru gospodarstw rolnych, a tym samym przygotowanie operatów do różnotematycznych badań reprezentacyjnych z zakresu rolnictwa (w latach następnych).

Spis dostarczy danych o jednostkach funkcjonujących w rolnictwie i ich wyposażeniu, o prowadzonej produkcji rolnej i działalności innej niż rolnicza oraz ponoszonych na nie nakładach pracy, a także produkcji ekologicznej i wpływie rolnictwa na środowisko. Aby móc dokładnie  scharakteryzować i opisać polskie rolnictwo niezbędne są wyniki spisu rolnego.

W spisie zbierane będą dane dotyczące: użytkowania gruntów, powierzchni zasiewów, nawożenia, środków ochrony roślin, pogłowia zwierząt gospodarskich, budynków gospodarskich, maszyn i urządzeń rolniczych, działalności gospodarczej oraz aktywności ekonomicznej.

O co rolnicy będą pytani?
W spisie rolnym będą zbierane dane, dotyczące m.in.: osoby kierującej gospodarstwem rolnym; położenia gospodarstwa na obszarach o ograniczeniach naturalnych; osobowości prawnej; typu własności użytków rolnych; produkcji ekologicznej; rodzaju użytkowanych gruntów; powierzchni zasiewów według upraw; powierzchni nawadnianej; zużycia nawozów mineralnych i organicznych; pogłowia zwierząt gospodarskich według grup wiekowo-użytkowych; rodzaju budynków gospodarskich; wkładu pracy w gospodarstwo rolne użytkownika i członków jego gospodarstwa domowego oraz pracowników najemnych.

Jak podaje https://rolny.spis.gov.pl/:
Obowiązek realizacji spisów nakłada na państwa członkowskie Unii Europejskiej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady, jak również wynika on z rekomendacji FAO, zawartych w dokumencie pn. Światowy program spisów rolnych rundy 2020 r.

W państwach członkowskich ONZ pełne badanie realizowane jest raz na 10 lat i obejmuje wszystkie gospodarstwa rolne. Poprzedni Powszechny Spis Rolny odbył się w Polsce w 2010 r.

Najbliższy Powszechny Spis Rolny będzie prowadzony w całej Polsce od 1 września do 30 listopada 2020 r., według stanu w dniu 1 czerwca 2020 r.

Ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. opowszechnym spisie rolnym w 2020 r. (Dz.U.2019.1728) reguluje poniższe zagadnienia:

• Określa obowiązki podmiotów biorących udział w spisie rolnym.
• Ochronę danych zebranych w ramach spisu rolnego.
• Organizację prac spisowych.
• Działania popularyzujące spis rolny.

Jak twierdzą autorzy ustawy:
"Spis rolny jest jedynym badaniem statystycznym dostarczającym szerokiego zakresu informacji o gospodarstwach rolnych na wszystkich szczeblach podziału terytorialnego kraju: ogólnokrajowym, regionalnym i lokalnym. Dane ze spisu są wykorzystywane do oceny zastosowanych i kreowania nowych narzędzi Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej".

Ustawa o powszechnym spisie rolnym (plik do pobrania).

Spis rolny zostanie prowadzony w gospodarstwach rolnych:

• osób fizycznych (gospodarstwach indywidualnych);
• osób prawnych (np.  gospodarstwa rolne prowadzone przez spółki z o.o.);
• jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej (np. gospodarstwa rolne prowadzone przez spółki cywilne).

Gdzie przez gospodarstwo indywidualne rozumie się – gospodarstwo rolne użytkowane przez osobę fizyczną o powierzchni:

1. 1 ha użytków rolnych i więcej,
2. poniżej 1 ha użytków rolnych, w tym nieposiadające użytków rolnych, prowadzące działy specjalne produkcji rolnej lub produkcję rolną o skali określonej progami, których wielkość jest określona poniżej: (w załączniku nr 1 do ustawy)

Wielkość progów produkcji rolnej gospodarstwa indywidualnego określających minimalną skalę produkcji dla gospodarstw indywidualnych o powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha, w tym nieposiadających użytków rolnych, które nie prowadzą działów specjalnych produkcji rolnej:
1)    0,5 ha – dla plantacji drzew owocowych;
2)    0,5 ha – dla krzewów owocowych;
3)    0,5 ha – dla warzyw gruntowych;
4)    0,5 ha – dla truskawek gruntowych;
5)    0,5 ha – dla chmielu;
6)    0,3 ha – dla szkółek sadowniczych;
7)    0,3 ha – dla szkółek ozdobnych;
8)    0,1 ha – dla tytoniu;
9)    5 sztuk – dla bydła ogółem;
10)    20 sztuk– dla świń ogółem;
11)    5 sztuk – dla loch;
12)    20 sztuk – dla owiec ogółem;
13)    20 sztuk – dla kóz ogółem;
14)    100 sztuk – dla drobiu ogółem;
15)    10 sztuk – dla zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych

Najważniejsze obowiązki podmiotów biorących udział w spisie rolnym to:
art.7. ustawy

1. Udział w spisie rolnym jest obowiązkowy.
2. Użytkownicy gospodarstw rolnych w ramach spisu rolnego są obowiązani do udzielania dokładnych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi.

Użytkownik gospodarstwa rolnego – oznacza osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, faktycznie użytkującą gospodarstwo rolne niezależnie od tego, czy jest jego właścicielem, dzierżawcą czy też użytkuje je z innego tytułu, oraz niezależnie od tego, czy grunty wchodzące w skład gospodarstwa rolnego są położone na terenie jednej lub kilku gmin.

art.8.1. ustawy
Użytkownik gospodarstwa rolnego w ramach spisu rolnego przekazuje dane w formie:

• samospisu internetowego przeprowadzanego samodzielnie przez użytkownika gospodarstwa rolnego za pośrednictwem interaktywnej aplikacji dostępnej na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego;
• wywiadu telefonicznego przeprowadzanego z użytkownikiem gospodarstwa rolnego przez rachmistrza spisowego;
• bezpośredniego wywiadu przeprowadzanego z użytkownikiem gospodarstwa rolnego przez rachmistrza spisowego.

Bezpieczeństwo danych:
Osoby wykonujące prace spisowe to bezpośrednio rachmistrzowie i komisarze spisowi. Nałożony jest na nich  obowiązek przestrzegania tajemnicy statystycznej. Znają istotę tajemnicy statystycznej i sankcje za jej niedotrzymanie. Składają pisemne przyrzeczenie następującej treści: „Przyrzekam, że będę wykonywać swoje prace na rzecz statystyki publicznej z całą rzetelnością, zgodnie z etyką zawodową statystyka, a poznane w czasie ich wykonywania dane jednostkowe zachowam w tajemnicy wobec osób trzecich.”

Rolnikom nie  posiadającym w domu w domu dostępu do Internetu zostanie zapewniony bezpłatny dostęp do pomieszczeń wyposażonych w sprzęt komputerowy w lokalach gminnych biur spisowych.

Jak czytamy na stronie GUS, obecnie trwają prace organizacyjne i przygotowawcze do spisu rolnego. PSR będzie promowany na poziomie ogólnopolskim, regionalnym i lokalnym poprzez media tradycyjne (radio, telewizję, prasę) oraz Internet (stronę www.spisrolny.gov.pl, media społecznościowe, serwisy informacyjne on-line). Zostanie przeprowadzona ogólnopolska kampania informacyjna „Spiszmy się, jak na rolników przystało”. W jej ramach rolnicy zostaną poinformowani o obowiązku spisowym, możliwych metodach spisu i bezpieczeństwie danych.

Zgodnie z Ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. opowszechnym spisie rolnym na prace spisowe w latach 2019-2021 zostanie przeznaczone w ciągu lat 2019,2020,2021 maksymalnie  243 mln zł z budżetu państwa.

Ustawa reguluje również sposób organizacji prac spisowych.

W gminie (mieście) pracami spisowymi kieruje wójt, burmistrz, prezydent miasta – jako gminny komisarz spisowy. Zastępcą gminnego komisarza spisowego jest osoba wyznaczona przez gminnego komisarza spisowego. Gmina (miasto) organizuje m.in. nabór kandydatów na rachmistrzów terenowych.

Naboru kandydatów dokonuje się spośród osób:

• pełnoletnich
• zamieszkałych w danej gminy
• posiadających co najmniej średnie wykształcenie
• posługujących się językiem polskim w mowie i w piśmie
• które nie były skazane za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe

Osoby te przejdą  szkolenie, które zakończy się egzaminem. Osoby, które odpowiedzą dobrze na co najmniej 60 proc. pytań, zostaną wpisane na listę kandydatów na rachmistrzów terenowych prowadzoną przez gminnego komisarza spisowego. Miejsce na liście zależy od liczby punktów z egzaminu - im więcej, tym lepiej. Rachmistrza terenowego powoła zastępca właściwego wojewódzkiego komisarza spisowego spośród osób z najwyższą liczbą punktów z egzaminu.

Wynagrodzenie rachmistrza terenowego będzie  iloczynem stawki 37 zł brutto i liczby przeprowadzonych bezpośrednich wywiadów z użytkownikiem gospodarstwa rolnego.
W przypadku rachmistrza telefonicznego dodatek spisowy jest ustalany:

• jako iloczyn stawki 20 zł brutto i liczby przeprowadzonych wywiadów telefonicznych z użytkownikami gospodarstw rolnych
• jako iloczyn stawki 12 zł brutto i liczby dni pełnienia dyżuru przy udzielaniu informacji w trybie infolinii spisowej i umawiania bezpośrednich wywiadów z użytkownikami gospodarstw rolnych.

Na  dzień  dzisiejszy nie ma żadnych informacji o jakichkolwiek zmianach w planowanej organizacji spisu rolnego wynikających z obecnej sytuacji epidemicznej w Polsce. Należy śledzić stronę internetową GUS https://rolny.spis.gov.pl/.